Kwart bedrijven in Europa heeft meer mensen ontslagen als gevolg van de coronacrisis

Eén jaar nadat het coronavirus voor het eerst in Europa werd gesignaleerd, kijkt HR- en payrollspecialist SD Worx wat de schade is in het bedrijfsleven. Daarvoor ondervroeg SD Worx werkgevers in acht verschillende landen, waaronder Nederland, naar de impact van corona op de lopende processen, financiële resultaten én op het welzijn van de medewerkers.

De helft van de bedrijven ervaart de algemene impact van de coronacrisis als overtuigend negatief. In Frankrijk (52%), Oostenrijk (55%), Zwitserland (54%), het Verenigd Koninkrijk (53%) en Ierland (56%) zijn zelfs ruim de helft van de bedrijven zwaar getroffen door de pandemie. Duitsland is het meest positief, al merken ook daar vier op de tien bedrijven de negatieve impact van de crisis.

Daartegenover staat natuurlijk dat de andere helft van de bedrijven geen of zelfs een positieve invloed waarneemt sinds het uitbreken van de pandemie. Bij één op drie is de situatie onveranderd. Bij één op zes (17%) is er sprake van een algemene vooruitgang. Ierland kampt met een opvallend onevenwichtige situatie: zij hebben het hoogste aantal bedrijven dat het zwaar te verduren heeft (56%), terwijl ze tegelijk ook het hoogst scoren in bedrijven die vooruitgang boeken (26%). In Duitsland weet 42 procent van de bedrijven de schok goed op te vangen en de boel draaiende te houden zoals voorheen.

“Deze cijfers bevestigen dat een heel groot deel van de bedrijven klappen heeft gekregen”, zegt Mark Bloem, Directeur bij SD Worx Nederland. “Vooral in de horeca (72%) en de entertainmentsector (76%) geeft driekwart van de Europese werkgevers aan enorm nadeel te ondervinden van de crisis. Tegelijkertijd lijken overheidssteun en de flexibiliteit van veel bedrijven ervoor te hebben gezorgd dat vele bedrijven in andere sectoren niet of minder ernstig werden geraakt.”

Naast de algemene tendens, keek het onderzoek ook meer specifiek naar wat de impact van de coronacrisis op het bedrijfsleven was. Zo blijkt dat ongeveer de helft (48%) van de ondervraagden de omzetcijfers zag dalen. Ook hier zijn het de horeca- (76%) en de entertainmentsector (77%) waar de inkomsten het vaakst daalden. In Frankrijk presteert 58 procent van alle bedrijven financieel slechter dan vóór de coronacrisis. Toch zag in alle ondervraagde landen gemiddeld bijna een kwart van de respondenten (23%) hun omzet stijgen.

Wat betekent de coronacrisis nu voor de medewerkers van al die bedrijven? Bij ongeveer de helft (49%) blijft het aantal medewerkers stabiel. Bij een derde van de bedrijven (32%) liep het personeelsbestand terug.

Het aantal ontslagen van vaste medewerkers nam bij ruim een kwart (26%) van de bedrijven toe. In Frankrijk (29%), het VK (30%) en Oostenrijk (31%) lagen de aantallen nog hoger, waar in Nederland de teller bleef steken op 20 procent. Het aantal stopzettingen van samenwerkingen met flexwerkers en tijdelijk ingehuurde werkkrachten nam met 28 procent toe tijdens de pandemie. In Nederland steeg dat aantal zelfs tot ruim 30 procent.

Bij alle ondervraagde bedrijven kwamen er fors minder (36%) nieuwe vaste medewerkers bij. Daar steekt Frankrijk met kop en schouders bovenuit met maar liefst 54 procent. Zowel België, Nederland, Duitsland, het VK als de andere landen hebben gemiddeld zo’n 3 op 10 minder nieuwe mensen aangenomen Ook op het gebied van flexwerkers en tijdelijk ingehuurde werkkrachten werden in de ondervraagde landen 37 procent minder mensen aangenomen.

Desalniettemin nam één op vijf (19%) respondenten wél extra mensen aan sinds het uitbreken van de crisis. In Ierland wist zelfs één op de vier bedrijven het vaste personeelsbestand uit te breiden; in het VK één op vijf. In Nederland gaf 15 procent van de ondervraagden aan meer vaste personeelsleden aan te hebben genomen. Eén op de vijf bedrijven nam meer parttime medewerkers aan. “Werving kreeg zeker een deuk”, licht Bloem toe. “Het grootste aantal bedrijven dat meer mensen moest ontslaan, vinden we opnieuw terug in de horeca (44%) en de entertainmentwereld (39%). Toch wist ook hier de meerderheid stabiel te blijven. Er zijn een beperkt aantal organisaties die de crisis zelfs in hun voordeel konden gebruiken en teams wisten uit te breiden.”

28 procent van de bedrijven, met een piek van 39 procent in Frankrijk, moesten hun loonkosten terugschroeven. Slechts 12 procent van de ondernemers gaven meer promoties en opslag dan vóór de crisis. Daarbij zag meer dan de helft van de bedrijven (51%) de (mentale) gezondheid van hun medewerkers achteruitgaan. Het is niet verrassend dat de horeca (63%), de gezondheids- (58%) en culturele sector (67%) en het onderwijs (60%) het slechtste scoren.

Tot slot: door de coronacrisis innoveerde een behoorlijk aantal bedrijven – al dan niet gedwongen door de omstandigheden. Op Europees niveau versnelde één op drie (33%) van de bedrijven hun innovaties. Vooral het Verenigd Koninkrijk (40%) en Ierland (39%) voerden sneller vernieuwingen door. Het hoogste aantal innovatieprocessen was gericht op telewerken (35%), maar daarnaast ging ook één op de vier projecten over welzijn en gezondheid (26%) en het digitaliseren of automatiseren van HR (24%).

Bij vier op tien blijft het innovatieproces stabiel en zo’n 28 procent van de ondervraagden ziet hier alsnog een negatieve tendens. “Crisissituaties dwingen tot creativiteit. De innovatieprocessen zijn daar een voorbeeld van. Dat meer bedrijven innovatieve projecten startten en gingen digitaliseren, in plaats van de pauzeknop in te drukken, toont aan dat sommige ondernemers ook in een crisissituatie mogelijkheden zien”, besluit Bloem.

Om meer zicht te krijgen op de impact van de coronacrisis op het bedrijfsleven op Europees niveau, liet HR- en payrollspecialist SD Worx een onderzoek uitvoeren door marktonderzoeksbureau Ipsos. Dat polste aan de hand van een reeks meerkeuzevragen bij in totaal 1.382 werkgevers uit acht landen naar de gevolgen van de pandemie op hun onderneming. Het onderzoek vond plaats in de volgende landen (met telkens het aantal bedrijven dat ondervraagd werd): België (140), Duitsland (201), Frankrijk (220), Ierland (118), Nederland (209), Oostenrijk (128), Verenigd Koninkrijk (233) en Zwitserland (133). Aan het onderzoek namen zowel kleinere als grotere ondernemingen deel, in verschillende sectoren. De resultaten zijn gezien de aantallen voor 95% waarheidsgetrouw.